Bekijk hier de opname van DGBW: Gezond bewegen in (hoge) gebouwen.
Nee, de directie kiest niet altijd meer voor de hoogste verdieping van een kantoorgebouw. En nee, de lobby met liften is in veel gevallen niet meer de centrale ontvangst in de utilitaire bouw. In hoge woongebouwen krijgt het entreegebied - met de liften als verlengstuk daarvan - juist wél meer aandacht dan in het verleden.
Gezondheid voorop
‘Gezondheid en connectiviteit zijn leidend in veel nieuwe projecten’, vertelt Dirk Jan Schaap, ontwikkelaar bij RED Company en daarvoor als architect verbonden aan het zusterbedrijf Powerhouse Company, tijdens de sessie over verticaal transport. ‘Bij kantoren vertaalt zich dat bijvoorbeeld in een groot atrium met een enorme trappartij, die niet alleen fungeert als aantrekkelijk vormgegeven verbinding naar de hoger gelegen verdiepingen, maar ook als ontmoetingsruimte. Dat laat ons project voor Asics in Hoofddorp zien, ontworpen door Powerhouse Company en in 2018 opgeleverd. Er zijn nog wel liften - een goederenlift en personenlift - maar niet meer direct achter de voordeur.’ Dirk Jan vertelt dat deze opzet volgde uit een intensieve samenwerking met de opdrachtgever en de gebruiker van het pand, Assix. Een open, centrale ruimte zoals is gecreëerd in dit project leent zich in deze pandemische tijd bij uitstek om op veilige wijze collega's elkaar te laten ontmoeten.
Digitale connecties
Liften in hoge gebouwen ten tijde van een pandemie is onderwerp van gesprek én van veel onderzoek, vertelt Jeroen Beerentemfel, directeur Nieuwbouw bij KONE Nederland. ‘Het is regelmatig in het nieuws. Maar onze research- en developmentafdeling draaide al op volle toeren. Er zijn veel nieuwe ontwikkelingen, die nu en in de toekomst het verticaal transport in gebouwen zeker zullen gaan veranderen: niet alleen met het vervoer van mensen.’ KONE introduceerde ’s werelds eerste digitale lift, de KONE DX Class lift, die niet alleen met het gebouwmanagementsysteem kan communiceren, maar ook kan aanhaken op systemen van derden - zoals gebruikers/bewoners of toeleveranciers. ‘Het is niet ondenkbaar dat binnenkort een robot het ontbijt op bed brengt in een hotel’, vertelt Jeroen. ‘Ook kan je het comfort van de gebruikers van de lift vergroten door bijvoorbeeld de eigen muziek te laten horen of met een display actuele informatie over het gebouw en de omgeving te geven.’
Hoge gebouwen
Dirk Jan laat beelden zien van de Baan Toren in Rotterdam, een ontwikkeling van RED Company en ontwerp van Powerhouse Company: een uitermate slank vormgegeven woongebouw van 150 meter hoog. ‘Hier is juist heel veel aandacht besteed aan de lobby, als een ontvangst- en ontmoetingsruimte voor bewoners. Hier komt je thuis en neem je de lift naar je woning, niet vanuit in de parkeergarage. Het verticaal transport sluit aan in materialisering en detaillering aan op de luxe uitstraling van het entreegebied. Ik verwacht niet dat veel mensen de trap nemen in dit gebouw.’ Dirk Jan en Jeroen geven allebei aan dat er in de logistiek van hoge gebouwen wel veel dingen aan het veranderen zijn, mede ingegeven door het veelvuldig thuiswerken van mensen. ‘De traditionele pieken van 8 uur 's ochtends en 5 uur 's middags zijn wel kleiner geworden’, vertelt Jeroen op basis van data die door KONE zijn verzameld: ‘Ook zie je de lunchpiek in kantoorgebouwen dalen: steeds vaker wordt de lunch op de verdieping geserveerd.’ Dirk Jan vult aan: ‘De piekmomenten worden anders. In de Baan Toren kan je met een app afstemmen wanneer je je pakket of je schone was uit de lobby kunt ophalen: door alles met elkaar te linken in één app, wordt het bewegen door gebouwen ook veel relaxter.’
Drijvend kantoor
RED Company, Powerhouse Company en KONE hebben samengewerkt op een aantal innovatieve projecten. Een project dat nu nog in de ontwikkelfase is, is het Floating Office dat in de Rijnhaven van Rotterdam zal komen te liggen. ‘Hier zal het Global Centre of Adaptation GCA zich vestigen’, vertelt Dirk Jan. KONE zal de allernieuwste digitale lift toepassen voor dit drijvende pand met drie bouwlagen. Het gebouw bestaat uit een houten constructie op een betonnen bak en is volledig zelfvoorzienend. Het gebouw heeft een zonnecentrale op het dak, het gebouw beweegt zich gedurende de dag voor een optimale oriëntatie ten opzicht van de zon. Veel vernuft in dit gebouw, zo stellen Dirk Jan en Jeroen allebei vast.
Veiligheid
Jeroen brengt nog even de pandemie ter sprake, om aan te geven welke ontwikkelingen en onderzoeken bij KONE daarop inspelen. ‘Al is het maar om een antwoord te geven op de berichten in het nieuws, over aerosolen die in de lucht van de lift blijven hangen gedurende een kwartier. Er worden natuurlijk al maatregelen getroffen op het gebied van capaciteit: maximaal twee personen voor een lift met de capaciteit van 1000 kg. Wij zouden ook mondkapjes willen adviseren voor intensief gebruikte liften: het is immers een vervoermiddel.’ Technologische ontwikkelingen zijn er ook: ‘We hebben voor liften de airpurifier ontwikkeld die geuren vermindert en de lucht in de cabine filtert van luchtverontreinigende stoffen en bacteriën. De leuningen en wanden kunnen worden voorzien van een antimicrobiële coating waardoor, onzichtbare schadelijke stoffen aanzienlijk minder hechten. Voor roltrappen is het mogelijk om de leuningband met behulp van ultraviolet licht te desinfecteren terwijl de trap in gebruik is.’
People flow
Op het gebied van logistiek valt nog veel te winnen, zo stelt Jeroen. ‘Onze specialisatie is people flow: met toegangsregistratie en apps kunnen we mensenstromen coördineren en mensen gespreid en veiliger door een gebouw leiden.’ In logistieke zin wordt er bij KONE ook gepuzzeld op nieuwe scenario's voor (heel) hoge gebouwen, mede ingegeven door de pandemie. ‘Daarbij kan je denken aan een lift die niet elke verdieping stopt, maar om de vijf verdiepingen. Bewoners of medewerkers lopen dan via trappen naar boven of beneden naar de tussengelegen verdiepingen. Is dat comfortabel of gewenst? Nee. Maar misschien wel de veiligste oplossing op dit moment.’
Dirk Jan kijkt bedenkelijk en daar grijpt Jeroen snel op in: ‘We zijn op zoek naar dit soort oplossingen, maar bedenken dat liever niet alleen. Daarom nodig ik ontwikkelaars en ontwerpers uit om met ons dit verder te onderzoeken.’ Dirk Jan gaat daar graag op in, want ‘het makkelijk kunnen bewegen in gebouwen draagt in hoge mate bij aan het gevoel van comfort en veiligheid. En dat is wat je wat je wilt bereiken met je gebouwen.’
