Fred Akerboom (rechts) is projectleider Energietransitie bij de gemeente. Sinds 2007 is hij verbonden aan de gemeente Rotterdam, op dit moment houdt hij zich vooral bezig met de verduurzaming van de Rotterdamse Haven. Friso Waagmeester (links), programmamanager Energiebesparing Woningen, is sinds 2020 werkzaam bij gemeente Rotterdam en richt zich op onderwerpen als energiebesparingen bij woningen en het vertalen van het nationaal isolatieprogramma naar de Rotterdamse situatie. Gert-Jan Baart (midden), adviseur Duurzaamheid, richt zich in zijn functie op onderwerpen als verduurzaming gemeentelijk vastgoed. 

Helft minder CO₂-uitstoot in 2025

Duurzaamheid is al langer een belangrijk thema in Rotterdam. Zo ging in 2007 het Rotterdam Climate Initiative van start, een samenwerking tussen de gemeente, het Havenbedrijf, DCMR Milieudienst Rijnmond en Deltalinqs (de ondernemingsvereniging van Rotterdam Mainport red.). De doelstelling van het klimaatprogramma was ambitieus: de helft minder CO₂-uitstoot in 2025 ten opzichte van 1990, inzetten op klimaatadaptatie en het versterken van de Rotterdamse economie. 

Fred Akerboom vertelt: “We hebben de samenwerking gezocht binnen Rotterdam om een Rotterdamse standaard van duurzaamheid te ontwikkelen met het Climate Initiative. Maar we vroegen ons af: kunnen we dat ook niet op nationaal niveau doen? Zo zijn we in contact gekomen met de partijen die DGBC wilde oprichten, om te kijken of we samen konden optrekken.” 

BREEAM-NL bij het Timmerhuis

Op dat moment werd de keuze gemaakt om de internationale BREEAM-standaard naar Nederland te halen en deze gemeenschappelijke taal te gebruiken voor duurzaamheid in de gebouwde omgeving van Nederland. Akerboom: “Dit hielp ons als gemeente enorm, want wat is duurzaamheid en hoe kunnen we dat goed uitleggen aan de opdrachtgever en de markt? Met BREEAM-NL hebben we een eenduidige standaard en als je die volgt dan weet je dat je goed zit. Dit hebben we ook meegegeven aan de verantwoordelijk wethouder en de ontwikkelaar van het Timmerhuis, een van onze werklocaties, toentertijd.” 

Het Timmerhuis, naar ontwerp van OMA het architectenbureau van Rem Koolhaas, is van oorsprong het kantoor van de gemeentedienst die zich met bouwen bezighoudt. Het herbergt naast kantoren voor de gemeente ook winkels, horeca en woningen. Akerboom: “We wilden dit het meest duurzame gebouw van Nederland maken, aan de hand van de BREEAM-standaard. Helaas is dat net niet gelukt, we zijn bij BREEAM-NL Excellent uitgekomen in plaats van beoogde Outstanding. Op moment van oplevering toch het meest duurzame multifunctionele gebouw van Nederland.”

‘Doe wat je zegt, maak het niet groter dan het is’

In 2007 had gemeente Rotterdam dus de ambitie om de meest duurzame gemeente van Nederland te zijn en liep hiermee voorop in de sector. Hoe staat het met die doelstelling nu? Friso Waagmeester vertelt: “De ambitie om in 2025 al de helft minder CO₂-uitstoot te hebben, hebben we bij moeten stellen. Maar Rotterdam zet zich nog altijd in om de doelen van het Parijsakkoord voor 2030 en 2050 te halen. We moeten pragmatisch zijn, want we willen veel, maar de opgave is groot binnen onze gemeente en het moet ook te financieren zijn. Zonder hulp van het Rijk wordt dat lastig. Dus ons motto is: doe wat je zegt, maak het niet groter dan het is, heel Rotterdams eigenlijk.” 

Quickscan Duurzame Gebiedsontwikkeling

Rotterdam staat, net zoals vele andere gemeenten, voor verschillende uitdagingen: van het oplossen van het woningtekort tot het bijbouwen van voldoende woningen en het verduurzamen van de huidige voorraad. In juni dit jaar sloot de gemeente nog een ‘Doorbouwakkoord’ met circa 60 partijen, waaronder woningbouwcorporaties, bouwers en projectontwikkelaars, om de bouw van 3.500 woningen per jaar op gang te houden. 

Om marktpartijen te helpen bij het verankeren van duurzaamheid in hun plannen, heeft de gemeente een quickscan gemaakt. Gert-Jan Baart vertelt: “Onze Quickscan Duurzame Gebiedsontwikkeling voor Rotterdam geeft partijen inzicht hoe je jouw gebiedsontwikkeling duurzaam kan maken vanaf het begin. Hiermee bepaal je de duurzaamheidsprioriteiten voor jouw bouwproject en wordt er rekening gehouden met het vastgestelde beleid van de gemeente voor alle duurzaamheidsthema’s om daarmee doelstellingen in de stad te behalen. Dit verschilt per locatie en per project, maar duurzaamheid willen we integraal aanvliegen en vanaf het begin meenemen in alle projecten die er lopen.” 

Van duurzaam naar toekomstbestendig

Als de drie mannen terugkijken naar 15 jaar geleden, vinden ze alle drie dat duurzaamheid een vlucht heeft genomen. Akerboom: “De commerciële vastgoedwereld heeft nu door dat duurzaamheid loont. We hoeven anno nu veel minder energie te stoppen in het overtuigen van partijen, dit besef is nu doorgesijpeld in alle lagen van de markt. DGBC heeft aan deze bewustwording bijgedragen.” 

Waagmeester: “Duurzaamheid is tegenwoordig ook een breder begrip geworden. Sociale duurzaamheid, zoals het welzijn van bewoners, speelt nu een grotere rol dan toen. Eigenlijk moeten we ook een stap verder gaan: duurzaamheid als term voldoet niet meer. Het moet eigenlijk gaan om toekomstbestendigheid, waar duurzaamheid een onderdeel van is.” 

Baart voegt toe: “Duurzaamheid is nog steeds in beweging, de normering wordt steeds strenger. Waar het in het verleden vooral ging om energiebesparing is er nu ook meer aandacht voor onderwerpen als klimaatadaptatie maar ook duurzaam slopen en circulair bouwen. Kennisontwikkeling blijft daarbij belangrijk.” 

Investeren in de duurzaamheidsopgave

Tot besluit, zegt Baart: “Duurzaamheid is binnen de gemeente Rotterdam geen project van vier jaar, maar het is een grote opgave waar we ons al jaren voor inzetten en iedere dag aan werken. We willen bovenop deze duurzaamheidsopgave zitten en zorgen dat dit niet uit het oog wordt verloren.”  

Akerboom voegt toe: “DGBC blijft belangrijk in het bij elkaar brengen van partijen, het ontwikkelen van normeringen, het beheren van het keurmerk en opleiden van BREEAM-NL Experts en Assessoren. Duurzaamheid is nog lang geen gemeengoed en ik denk dat we in 2050 wanneer het Parijsakkoord afloopt nog niet klaar zijn. Ik zie wel vooruitgang. Ieder herzien Bouwbesluit zorgt voor een verdere stap in de transitie en DGBC ontwikkelt hierin mee.”  

Waagmeester besluit: “In Rotterdam hebben we dezelfde ambitie als de rest van Nederland, namelijk een verduurzaamde gebouwde omgeving. Dit vergt grote investeringen en het meekrijgen van mensen, zoals het overtuigen van bewoners. In het commerciële vastgoed zien we ook dat een aantal partijen nooit het volledige bedrag voor verduurzaming aankunnen dus daar willen we ze bij helpen. Alleen samen komen er.” 

Fotografie: Peter Schmidt

Reeks DGBC founding partners

Dit artikel is een aflevering in de serie interviews met de organisaties die vanaf de start bij DGBC betrokken waren, de zogeheten founding partners. DGBC bestaat dit jaar 15 jaar en met de betrokken organisaties van toen, die na vijftien jaar nog steeds partner zijn, kijken we terug op de oprichting, naar de ontwikkelingen die zijn doorgemaakt en werpen we een blik op de toekomst.