Bekende voorbeelden zijn riet, lisdodde, diverse soorten biezen en gele en blauwe lissen. De planten nemen zuurstof op uit de lucht en transporteren deze naar de wortels. Rond de wortels ontstaan zo zuurstofrijke gebieden, waar zich grote hoeveelheden zuurstof-minnende bacteriën vestigen. Deze bacteriën zorgen voor het afbreken van organische stoffen waardoor het water gezuiverd wordt.

Een bed met helofyten, gevoed met te zuiveren water, wordt wel een helofytenfilter genoemd.