Het herstel van biodiversiteit kan door de bouwsector onder andere worden ingevuld door natuurinclusief te bouwen, nature based solutions toe te passen en circulaire (biobased) materialen te kiezen. Als we dat goed en verantwoord doen dan zouden biodiversiteit en ecologie per saldo door het bouwen kunnen verbeteren. Door slimme combinaties te maken kunnen tegelijk andere doelen op het gebied van gezondheid en klimaatadaptatie worden gediend. Een blauw-groene omgeving is immers niet alleen positief voor biodiversiteit en ecologie, het is ook prettiger en gezonder om er te verblijven, een prima manier om hittestess tegen te gaan en ook nog eens waterberging te faciliteren.
Waar werken we naartoe?
In 2030 heeft Nederland een verdubbeling van het aantal groene en biodiverse vierkante meters. Biodiversiteit is een belangrijk onderdeel van onze tools en instrumenten.
Hoe komen we daar?
Eenduidige richtlijnen
Voor natuur in de gebouwde omgeving bestaan geen heldere eisen vanuit de landelijke overheid. Ook Provinciale en lokale regels zijn – hoe goed bedoeld – vaak heel verschillend. In samenwerking met NL Greenlabel werken we daarom aan eenduidige richtlijnen en meetmethoden die breed gedragen worden.
Aanpassen Nederlandse regelgeving
Natuurinclusief bouwen in Bouwbesluit
We zetten ons samen met diverse partijen in voor een minimale wettelijke eis voor natuurinclusieve nieuwbouw. In 2022 ondertekende DGBC de petitie voor Natuurinclusief bouwen.
Ondersteunen en aanscherpen Europese regelgeving
Natuurherstelwet
DGBC staat achter de eisen vanuit de Natuurherstelwet om de natuur en daarmee de biodiversiteit te herstellen. Natuurherstel is namelijk van het grootste belang om primaire levensbehoeften als goed drinkwater, gezonde lucht en voldoende voedsel te kunnen borgen. Dit is mogelijk als natuur daadwerkelijk de ruimte krijgt. En dat lukt alleen wanneer we grote veranderingen aanbrengen in het bouwproces.
Wat is de Natuurherstelwet?
Op 12 juli 2023 heeft het Europees Parlement positief gestemd over de Natuurherstelwet, een initiatief van Eurocommissaris Frans Timmermans. Ongeveer 80 procent van de leefgebieden verkeert volgens de Europese Commissie momenteel in slechte staat door factoren als vervuiling, droogte en overbemesting. Dit wetsvoorstel maakt deel uit van de Green Deal, een uitgebreid pakket aan maatregelen dat beoogt de Europese Unie tegen 2050 klimaatneutraal te maken.
Wat is het doel van de Natuurherstelwet ?
Het wetsvoorstel beoogt het herstel van de aangetaste natuur in Europa en legt lidstaten een inspanningsverplichting op om geen activiteiten toe te staan die de natuur verder verslechteren, behalve als die een openbaar belang dienen, zoals windmolens op zee. Het voorstel gaat over herstelmaatregelen die ervoor moeten zorgen dat in 2030 ten minste 20 procent van de land- en zeegebieden van de EU hersteld is en in 2050 alle aangetaste ecosystemen. Het bevat juridisch bindende streefcijfers en verplichtingen voor natuurherstel voor alle ecosystemen die op de bijbehorende lijst staan - van bos- en landbouwgrond tot mariene, zoetwater- en stedelijke ecosystemen.
Het voorstel is flink afgezwakt na een intensieve lobby uit vooral christendemocratische hoek, zo wordt er niet langer een resultaat geëist, maar een inspanning. Toch vrezen onder andere Bouwend Nederland en de politiek dat het een ‘stikstofdossier 2.0’ wordt, waardoor de bouwsector opnieuw stil komt te liggen.
Wat zijn de voordelen van de Natuurherstelwet?
Uit een quickscan gedaan door advies- en ingenieursbureau Arcadis, in opdracht van het ministerie van Landbouw, blijkt dat de Natuurherstelwet op lange termijn positieve effecten heeft. Het gaat daarbij om effecten op de brede welvaart in Nederland wanneer er gekeken wordt naar natuur, milieu en kwaliteit van de leefomgeving. Daarnaast kunnen de kosten die optreden als het wetsvoorstel niet in werking treedt en de biodiversiteit in Nederland verder achteruitgaat, hoog zijn. Uit onderzoek van de Europese Commissie blijkt ook dat elke euro die we in Europa investeren in natuurherstel ons 8 tot 38 euro oplevert.
Wanneer treedt de Natuurherstelwet in werking?
Belangrijk om te weten: de Natuurherstelwet is nog niet definitief. Deze is nu nog in onderhandeling vanuit de Europese Commissie, Europees Parlement en de Europese Raad. Er wordt naar gestreefd om aan het einde van dit jaar een definitieve Natuurherstelwet te kunnen presenteren.
CSRD en biodiversiteit
De Europese richtlijn Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) die per 1 januari 2024 ingaat, zorgt voor verandering. Grote bouwbedrijven en ontwikkelaars worden hiermee gevraagd om te rapporteren over hun impact op biodiversiteit.
EU Taxonomie en biodiversiteit
In de EU Hierin staat dat bouwprojecten in het landelijk gebied niet meer als 'groen' mogen worden beschouwd. Op akkerlanden wordt de voorkeur gegeven aan het uitbreiden en het herstel van de natuur. Akkerlanden worden alleen bebouwd voor maatschappelijke doeleinden, waarbij de ecologische waarde na de bouw hoger is dan ervoor.”
Bewustwording creeren: Trias Ecologica
Voor het juiste handelingsperspectief introduceert DGBC de ‘Trias Ecologica’ voor de bouwsector. Net als bij ‘Trias Energetica’ bestaat ons model uit drie stappen:
1. Reduceren – niet bouwen
De eerste stap is de meest natuurvriendelijke: het verminderen van de vraag naar nieuwbouw. Doorstromen binnen of tussen woongebouwen wordt eenvoudiger om gezinssamenstellingen beter te laten aansluiten bij de woning. Op die manier wordt de vraag naar nieuwbouwwoningen verminderd. Daarnaast kunnen we bestaande gebouwen intensiever benutten. Als voorbeeld noemt Van Doorn: “Zo is veel kantoorruimte wel verhuurd, maar heeft een enorm lage bezettingsgraad. Door deze ruimten meervoudig in te zetten kan je zorgen voor een betere benutting.”
2. Optimaliseren
De tweede stap is het zo goed mogelijk gebruikmaken van wat al beschikbaar is. Dat betekent bestaande stedelijke gebieden - inclusief (lege) bedrijventerreinen - zo efficiënt mogelijk benutten en optimaliseren. Renovatie heeft de voorkeur boven sloop/nieuwbouw. Denk aan herbestemmen, transformatie, woningen splitsen, optoppen et cetera. En als je renoveert, transformeert of verbouwt in een bestaand gebied, doe je dit zo duurzaam en ecologisch verantwoord mogelijk, waarbij je natuur en biodiversiteit toevoegt aan dit stedelijke gebied, zodat de natuur zich hier kan ontwikkelen.
3. Duurzame nieuwbouw
De derde stap is dat we er bij nieuwbouw voor moeten zorgen dat dit zo duurzaam mogelijk gebeurt, waarbij we meer natuur toe aan de bouwlocatie dan er was en samenwerken met de bestaande natuur. Want als je bouwt, doe dit dan bij voorkeur in al bebouwde gebieden en houd hierbij rekening met klimaatadaptatie en natuurinclusiviteit.
