Hij doet het werk al sinds 2000 en heeft er inmiddels collega’s bij. De hoofdstad heeft al sinds 1992 aandacht voor stadsecologie en kent een lange traditie op het gebied van groene planologie. Zo was het Amsterdamse Uitbreidingsplan (AUP) van 1934 al gericht op groene recreatie en spreekt de Groenvisie (2018) zich uit dat Amsterdam is voor mens dier en plant.
Tijdens het Nationale BREEAM-NL Congres 2022 klonk een noodkreet over verdwijnende biodiversiteit en vlinders. Timmermans ziet het niet zo somber in. “Hier in de stad hebben we 10.000 verschillende soorten, in Nederland zijn er 40.000. In de buitenwijken van Amsterdam zie je vossen, otters, de bever klopt aan de deur en we hebben boom- en steenmarters. Die hadden we tien jaar geleden nog niet”, Maar de natuur in de stad is wel aan het veranderen. Klimaatsverandering is hier debet aan maar ook door een gericht ecologisch beleid. De gemeente spuit geen schadelijke bestrijdingsmiddelen meer, er is een ecologische structuur vastgelegd, ecologische knelpunten zijn opgelost, het beheer is ecologisch en Amsterdam bouwt natuurinclusief. Ook denkt hij dat zijn nazaten nog wel vlinders zullen zien: “Nieuwe soorten als bont zandoogje, eikenpage en zelfs iepenpage en natuurlijk soorten als klein en groot koolwitje, boomblauwtje en atalanta.
De gemeente werkt met het Handboek Natuurinclusief Bouwen in 20 ontwerpen en daaraan is het eigen puntensysteem gekoppeld. “Je krijgt bijvoorbeeld 10 punten voor een groen dak en 15 punten voor een ingewikkelder groen dak. En je krijgt een aantal punten voor een gierzwaluwkast, maar dat wil niet zeggen dat je met alleen die kastjes genoeg punten kunt halen. Het is ook niet zo dat iemand met 100 punten het automatisch wint van iemand met 80 punten, er zijn natuurlijk ook andere criteria als duurzaamheid, architectuur en natuurlijk prijs, we wegen alles af”, zegt Timmermans.
Meten van biodiversiteit
Groot vraagstuk van veel partijen is hoe je het groen en de biodiversiteit meet. Los van het puntensysteem meet de gemeente Amsterdam de biodiversiteit, bijvoorbeeld door onderzoek naar de stand van wilde bijen. “We kijken of het beleid werkt, en wat de trends zijn. We houden niet alleen de stand van de wilde bijen in de gaten, maar ook andere dieren, zoals gierzwaluwen, huismussen en vleermuizen”, zegt Timmermans.
“We vinden het belangrijk dat ons biodiversiteitsbeleid wordt uitgevoerd. We geven nu ook extra punten voor een beheerplan. Toevallig ben ik net een aanbesteding aan het beoordelen met daarin specifiek de vraag hoe ze dat gaan beheren. Het is niet zo dat we gaan controleren of een groen dak er na vijf jaar nog ligt. Het is een kwestie van vertrouwen en we zijn nog geen Politbureau met meetlatjes. Maar misschien gaan we over vijf jaar wel kijken hoe het gaat met de beheerplannen van nu en een dak blijft meestal wel groen en groenblauwe daken zijn onderdeel van het systeem, dus die blijven ook wel. Bij dubbel glas ga je ook niet kijken of het er na een paar jaar nog in zit”, zegt Timmermans. De uitdaging zit volgens hem meer in de vraag gaat het groeien en blijft het groeien en daarom ziet hij meer in een beheerplan en mogelijk meekijken bij de realisatie van het gebouw om te zien of de beloofde toepassingen voor biodiversiteit daadwerkelijk worden aangelegd..
Vergroening van beleid
Timmermans heeft vaak contact met andere gemeentelijke ecologen. “Maar het is wel een verschil of je veel collega ecologen hebt, zoals hier, of dat je alleen zoals bij veel kleine gemeente al het groen moet doen in de gemeente. De denk- en daadkracht is hier veel groter”, zegt hij. Zijn tip voor partijen die ook meer willen doen met groen en de bevordering van biodiversiteit: gewoon beginnen. Het Rijk zou wat hem betreft met een soort plan moeten komen waar gemeenten minimaal aan moeten voldoen met het aanleg van groen bij nieuwbouw. “Nu zorgt het Bouwbesluit ervoor dat je dingen niet kunt doen die je wel zou willen. Het zegt iets over gebouwen, techniek en isolatie, maar er mag niks aan spouwmuren en beperkt iets aan het dak gebeuren. Initiatieven voor natuurinclusief bouwen zouden niet moeten worden tegengewerkt.”
Hij is wel hoopvol over de toekomst. “We hebben regelmatig overleg met de landelijke overheid en vinden dat die meer mag mogelijk maken en financieren op dit gebied. Bij ons is dat wel verankerd, omdat onze Omgevingsvisie er voor stad, mens, plant en dier is. Maar er zijn meer eisen en wensen die ruimte opeisen. Zo komen er jaarlijks 10.000 inwoners per jaar bij en die willen natuurlijk ook betaalbaar en prettig wonen. Gelukkig zijn er ook veel groeninitiatieven in buurten die met kennis en soms geld van de gemeente van de grond komen. Het leeft wel. En het kost ook niet veel om een geveltuintje aan te leggen en op een project van tonnen is 30 euro voor een gierzwaluwkast ook niets”, besluit Timmermans.
BREEAM-NL
Het opstellen van een natuurrapportage zit ook in de BREEAM-NL Nieuwbouw 2020-richtlijn. Daarbij is een erkend ecoloog verplicht om vóór aanvang van de bouwactiviteiten de ecologische waarden te onderzoeken en beschrijven. Daarnaast moet er in beeld worden gebracht welk potentieel er voor planten- en diersoorten op de bouwlocatie is tijdens en na de bouw. Een beheerplan levert extra punten op. De uitvoering van het beheerplan moet dan wel voor minimaal 6 jaar na de ingebruikname van het gebouw zijn geborgd.
Een erkend ecoloog bewaakt gedurende de looptijd van het beheerplan met enige regelmaat, in ieder geval elk seizoen, de voortgang van de uitvoering en het onderhoud en doet geregeld voorstellen om de biodiversiteit op de locatie en in de omgeving te verbeteren.
