Tijdens het festival in de hoogbouw van De Rotterdam grijpen vertegenwoordigers uit de bouw- en vastgoedsector, maar ook steeds meer specialisten met een andere achtergrond het thema van de week aan om over de onderwerpen biodiversiteit, CO2-reductie en sociale duurzaamheid te praten.

De locatie hiervoor kan haast niet treffender. Aan de kade van de Kop van Zuid ligt een cruiseschip, een flatgebouw haast, stationair draaiend te wachten op haar passagiers. Over CO2-uitstoot gesproken. Verderop raakt de nieuwste verdieping op de Zalmhaventoren de wolken. Tussen de woon- en werktorens op deze dichtbebouwde landtong krioelen de kantoormedewerkers, toeristen en bewoners driftig over het grijze asfalt, als vanouds haast. En het groen op dit dure stuk grond moet je met een loep zoeken. Maar het is er wel degelijk, als je goed kijkt, zo blijkt later.

LEAD: van Engelse econoom tot vleesgeworden uitvoeringorganisatie

Leiderschap, actie en verandering dus. Om met leiderschap te beginnen: een van de sprekers tijdens de middag, econoom Mathijs Bouman, haalt de Engelse econoom Arthur Cecil Pigou aan die al meer dan een eeuw geleden een belangrijk principe blootlegde dat nu zeer actueel is: als een extern probleem ontstaat, dan moet je dat gaan belasten om het op te lossen. “Je moet economen niet te vaak bedanken, maar volgens mij heeft hij het bij het juiste eind gehad.” Volgens Bouman een echte leider dus, die de basis legde voor de huidige milieuheffingen. Vertaald naar het huidige tijdsgewricht: klimaatverandering betekent CO2-uitstoot beprijzen. Dit soort prikkelbelasting is volgens Bouman veel effectiever dan subsidies verstrekken voor verduurzamingsmaatregelen. Dit geldt voor de industrie, maar zeker ook voor de gebouwde omgeving. Mits de overheid de prikkelbelasting niet gebruikt voor het spekken van de staatskas, maar puur doorvoert voor de prikkel, plaatst Bouman de kanttekening. De econoom filosofeert nog even verder: wellicht dat de inkomsten uit belasting op CO2-uitstoot als een kerstgratificatie weer aan de Nederlanders kan worden geschonken.

Over het leiderschap in de bouw- en vastgoedsector: Onno Dwars is de baas van Ballast Nedam Development. Hij prijst het leiderschap in zijn branche. “Wij als bouwers en ontwikkelaars zijn de vleesgeworden uitvoeringsorganisatie van de overheid, en terwijl de overheid nauwelijks op duurzaamheid prikkelt, zie ik om me heen dat er heel goed en duurzaam gebouwd wordt. Ik geloof in de markt. En ik ben trots op de sector.”

Leiderschap wordt ook gevraagd van de financiële sector. Claire van Staaij en Leontien de Waal vertegenwoordigen ABN Amro, al sinds jaar en dag partner van de Dutch Green Building Week. Zij doen hun best hun vastgoedportefeuille te verduurzamen. En hun klanten te verleiden duurzame stappen te zetten, eerst naar energielabel C in 2023, en later in 2030 naar energielabel A. Als hoge boom vangt de bank regelmatig veel wind, met name uit de hoek van de klimaatbeweging. De echte fanatiekelingen willen liever helemaal niet dat het grootbedrijf bestaat. Een krachtige tegenstem is heus nodig, vinden de twee. “Maar uiteindelijk moet je niet de grote bedrijven buitenspel zetten, juist dáár zit de massa om de volgende stap te zetten”, aldus Leontien de Waal. En die willen ze ook zetten, in gezamenlijkheid, benadrukken ze.

ACT: de groene oplossingen in de betonnen werkelijkheid

Dan de actie. Louise Vet, ecoloog en voormalig directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) weet wel hoe ze een duurzaam gebouw moet neerzetten. Overigens wil ze graag nog in gesprek met ABN Amro, want de bank is naar haar zeggen ‘teveel van de CO2-reductie alleen’. “Terwijl duurzaamheid meer is dan een beetje CO2 reduceren. Daarmee lossen we het klimaatprobleem niet op.” In Wageningen liet zij het nieuwe wetenschappelijke instituut ontwikkelen dat volledig duurzaam is, circulair, modulair en in samenhang met de natuur is ontwikkeld. “Met diversiteit zorg je voor veerkracht. Je moet denken is systemen”, aldus de ecoloog. “Kijk wat er leeft, en bouw integraal. Overal kun je biodiversiteit toevoegen. In Wageningen hebben we een wadi, vleermuiskelders, groene daken, een voedselbos, een bijenhotel. Je wordt er helemaal blij van. Dat is óók bouwen met de natuur. Het is goed voor je geestelijke gezondheid.”

De industriële setting van de 32ste verdieping van de Reus van Rem Koolhaas vormt een groot contrast met het kleurrijke verhaal van Vet. Toch is er ook in de omgeving van De Rotterdam biodiversiteit te vinden. Tijdens een van de rondleidingen door het gebied, onderdeel van het festivalprogramma, laat Nils Rutjes, adviseur ecologie en natuurwetgeving van Tauw, de vastgoedprofessionals de verborgen groene hoekjes van de Kop van Zuid zien. Want zie die nisjes in de gevels waar vleermuizen huizen. En kijk die bomenrij langs de kade die de beesten in het donker helpt te navigeren van de ene kant van de pier naar de andere. En, vanaf de straat niet te zien, maar op iedere wolkenkrabber ligt een groen dak, waar slechtvalken hun nest kunnen bouwen.

En ja, zelfs op het dure maaiveld is ruimte voor een miniparkje. Matig uitgevoerd, vinden de kijkers, en schraal bovendien. Want acht bomen van dezelfde soort, met een zuinige haag eromheen. Gaat één boom dood door een plaag, dan is ook de rest er geweest. Nee, er is hier nog genoeg ruimte voor meer biodiversiteit, is de conclusie. Genoeg ruimte voor verandering.

CHANGE: de heldere boodschap die dilemma’s doorbreekt en verandering op gang brengt

En dat is de derde stap in het thema van de duurzame week: change. Verandering. En dat veranderen uitdagend en spannend is, schetst Maarten van Poelgeest, voorzitter van het Uitvoeringsoverleg Gebouwde Omgeving voor het Klimaatakkoord, met het dilemma dat ons in een wurggreep houdt. “Want op systeemniveau moeten we veranderen, we kunnen niet wachten. Maar op individueel niveau wil je wél afwachten, stel je verandering het liefst nog even uit.” Van Poelgeest geeft aan dat duidelijkheid een belangrijke voorwaarde is voor verandering. “De boodschap voor de gebouwde omgeving is heel simpel: in 2050 gaat die gaskraan dicht. Zo helder is het.” De uitvoering is ingewikkelder, geeft hij grif toe: “We moeten investeren, maar we sturen in onzekerheid, dus bestaat het risico dat de prijzen stijgen.” Dat gebeurt nu explosief met de prijs van gas.

Omdat afwachten op individueel niveau nog steeds massaal gebeurt, is het onderwerp ‘sociale duurzaamheid’ zo cruciaal in de transitie. Want, de mensen moeten mee. Het onderwerp is een relatief nieuwe loot aan de duurzame stam van Dutch Green Building Council. Socioloog Frans Soeterbroek probeert de vertegenwoordigers uit de bouwsector uit te leggen dat “buurten het niet accepteren als er plannen over hun hoofd worden uitgestort. Wil je ontwikkelen, betrek dan de bewoners erbij. En zorg dat je de netwerken in de buurt kent.” En ja, geeft CEO van Ballast Nedam Development Onno Dwars toe: “Sociale duurzaamheid staat in de kinderschoenen, maar het gaat heel belangrijk worden.” En hij gelooft in de markt, dus die verandering gaat komen. Zelf ziet hij al voorbeelden. In de Sluisbuurt in Amsterdam wordt een duurzaam wooncomplex gerealiseerd. Daar kopen bewoners naast hun woning ook een gezamenlijke ontmoetingsruimte. Sociale duurzaamheid dus.

Naar Floating Office Rotterdam

De groene middag krijgt een feestelijke afsluiting met een galadiner in het Floating Office Rotterdam, het gloednieuwe en duurzame drijvende kantoor van RED Company aan de kade. De gasten dalen vanaf de 32ste verdieping van De Rotterdam weer af naar begane grond. Daar waar de bodemdieren zijn. Want dat meldt ecoloog Louise Vet terloops: het is namelijk niet alleen Dutch Green Building Week deze week, maar het zijn ook de Nationale bodemdierendagen.

Gasten galadiner op het duurzame Floating Office Rotterdam, ontwikkeld door RED Company.

​​​​​Bekijk de presentaties van diverse sprekers

• Presentatie van Niels de Zwarte - Natuur in de stad
• Presentatie van Frans Soeterbroek - Een geloofwaardige rol spelen in sociale duurzaamheid
• Presentatie van Louise Vet - Duurzaam bouwen? Ecologie is de basis!
• Presentatie van Nadina Galle - Zie Groen

Terugblik in beeld

Benieuwd naar meer foto's van het DGBC-festival en het galadiner? Bekijk hier alle beelden die zijn gemaakt door fotograaf Roos Trommelen.