Wil Nederland een rol van betekenis blijven spelen in de wereldeconomie, dan zal ons land fors moeten inzetten op vergroening. Concurrerende buurlanden – vooral Duitsland en Denemarken – zijn al verder door ambitieuze, langjarige doelstellingen en forse investeringen in kennis. De vergroening kan niet alleen van bedrijven komen, de overheid heeft een belangrijke rol. Wat nodig is, is een stevig groen innovatiebeleid dat meer dan nu ondersteuning van vernieuwende kleine, snelgroeiende bedrijven centraal zet: de uitdagers.
Nederland is kwetsbaar
Recent daalde Nederland op de internationale concurrentieladder. Nog steeds behoren we tot de 10 meest concurrerende landen ter wereld, maar het is de vraag of we ook in de toekomst kunnen blijven wedijveren met de wereldtop. Nederland loopt namelijk achter op het gebied van groene innovatie. Daar komt bij dat de Nederlandse economie en vooral onze export sterk leunen op sectoren die veel energie en materialen gebruiken. Dat maakt ons kwetsbaar als grondstofprijzen stijgen of de beschikbaarheid onzeker wordt.
We moeten zuiniger omspringen met onze natuurlijke hulpbronnen en verdere aantasting van ons leefmilieu beperken. Om op termijn concurrerend te blijven, zijn andere producten en productieprocessen nodig. Dat vergt een forse inzet op groene innovatie.
Concurrenten zetten fors in op vergroening
Belangrijke concurrenten van Nederland als Denemarken en Duitsland zijn al vroeg begonnen fors op vergroening in te zetten en voeren al decennia stabiel beleid dat deze ambitie ondersteunt. Deze landen doen meer dan Nederland aan groene innovaties, en maken duidelijke keuzes op basis van hun sterke kanten. Zo investeert Duitsland veel in hernieuwbare energie. De succesvolle Deense inzet op innovatie in het midden- en kleinbedrijf (MKB) is een voorbeeld dat Nederland kan inspireren. Duitsland en Denemarken zijn nu beter gepositioneerd in de snel groeiende markt voor groene technologie – een mondiale markt die voor 2025 wordt geschat op 4.400 miljard dollar. Een goede groene innovatiestrategie is nodig om te zorgen dat Nederland kan profiteren van de ontwikkeling van die markt.
Van industriebeleid naar innovatiebeleid
Een succesvol groen innovatiesysteem draait om ondernemerschap, kennisinvesteringen, de verspreiding van kennis en het vermarkten daarvan. Nu investeren in innovatie en een groene groeistrategie, betaalt zich in de toekomst dubbel en dwars terug, ook in een betere concurrentiepositie. Het is dan ook van belang om de trend van het dalende aandeel overheidsuitgaven aan onderzoek en ontwikkeling in Nederland om te buigen en zo meer investeringen in kennis te realiseren. Het bestaande Topsectorenbeleid zou moeten worden aangescherpt om de groene ambities te kunnen realiseren. Het loont om de innovatiestrategie te baseren op de sterke kanten van Nederland. Het PBL belicht in dit signalenrapport vooral de kansen op de brede terreinen biobased, circulaire economie en duurzame gebouwde omgeving. Meer dan nu het geval is zou de visie op vergroening leidend moeten zijn, en moet er aandacht komen voor nieuwe, snelgroeiende bedrijven: de uitdagers van de gevestigde orde. Daar komen de radicale vernieuwingen vandaan.
Lees de publicatie.
Bron: Planbureau voor de Leefomgeving
