Het klimaat staat onder druk. Een onderwerp waar in en rond het Binnenhof veel over wordt gesproken. De regering heeft het stokje opgepakt en beleid gemaakt met het Klimaatakkoord. Daarin vraagt, verwacht en eist de overheid dat we zeer zuinig met energie omgaan. Energie besparen door te isoleren is een van de aanbevelingen. Mede omdat ons land volledig overstapt naar groene energie. Daarvoor heeft de overheid al wat regelgeving opgezet in de vorm van een label C-plicht voor kantoren per 2023. Ook bijvoorbeeld woningeigenaren en bezitters van bedrijfshallen moeten verduurzamingsmaatregelen nemen. Daarom is het nog vreemder om te zien dat de overheid die verduurzamingsdoelen voor haar eigen politieke centrum juist niet doorvoert. Isolatie, de kern bij het besparen van energie, is naar de achtergrond verdwenen.
Laatste kans voor 2050
Gebouwen hebben nog maar één natuurlijk grootschalig renovatiemoment voor 2050. Vanuit het Klimaatakkoord wordt daarom gewerkt aan een Eindnorm waar bestaande gebouwen in 2050 aan moeten voldoen. Dat zou ook moeten gelden voor het Binnenhof. Daar moet de renovatie in één keer goed gebeuren om tot 2050 te voldoen.
Tijdens deze grootschalige renovatie wordt nu gekozen voor verduurzamingsmaatregelen die niet tot 2050 standhouden. Het valt op dat bij verduurzamingsmaatregelen in het stuk op tweedekamer.nl wordt gerept over een terugverdientijd. Dat is geen goede voorspiegeling, want de overheid als grootverbruiker betaalt weinig voor energie en aan energiebelasting. Maar dan is hier sprake van ‘goedkoop is duurkoop’. Want de kosten komen elders te liggen.
Een van de keuzes, die nu uit de openbare stukken naar voren komt, is dat het Binnenhof niet extra wordt geïsoleerd. En laat dat nu net de kern van het Klimaatakkoord voor gebouwen zijn: minder energie gebruiken door te isoleren. Het complex wordt van duurzame warmte voorzien vanuit EnergieRijk Den Haag. Door aansluiting op een duurzame warmtebron en inkoop van duurzame energie, zonder een grote vraagreductie, zal het Binnenhof een onevenredig aandeel nemen van het beschikbare duurzame energie potentieel.
Beperkte hoeveelheid groene energie
Om de klimaatdoelstellingen te behalen moeten we namelijk rigoureus minder energie gebruiken. Uitgangspunt daarbij is de hoeveelheid groene energie die beschikbaar is. Denk aan zonne-energie en windturbine, terwijl bijvoorbeeld kolencentrales gesloten worden. De te verwachten hoeveelheid groene energie is slechts een derde van het huidige energiegebruik in Nederland. Dat betekent dat gebouwen in Nederland in 2050 twee derde minder energie mogen gebruiken. In een energielabel uitgedrukt is dat een A met een groot aantal plusjes.
Paris Proof
DGBC heeft met het Deltaplan Duurzame Renovatie een plan opgesteld waarmee het voor Nederland haalbaar wordt om aan de Parijse klimaatdoelstellingen te voldoen. De gebouwde omgeving moet Paris Proof worden. Dat lukt niet met energielabels die weinig zeggen over de hoeveelheid energie die verbruikt wordt in gebouwen. Gebouwen moeten beoordeeld worden op de werkelijke hoeveelheid gebruikte energie, want alleen zo is meetbaar te maken hoe we de schaarse groene energie in 2050 eerlijk verdelen.
Een gebouw is Paris Proof als het in 2050 twee derde minder energie gebruikt dan het huidige gemiddelde. DGBC heeft per sector uitgerekend wat dat per gebouwtype betekent. Voor het Binnenhof, een gebouw met het overgrote deel een kantoorfunctie, is dat 70 kWh energie per vierkante meter per jaar.
Ook minder CO2
Er wordt nu wereldwijd ingezet op duurzame energie, want het is natuurlijk de CO2-uitstoot van fossiele energiebronnen die we razendsnel moet verlagen. Dat veroorzaakt namelijk de opwarming van de aarde. De gebouwde omgeving is een ‘grootverbruiker’ van CO2. Niet alleen door het energieverbruik, maar ook tijdens het bouwen, renoveren en onderhouden stoot de gebouwde omgeving veel CO2 uit. Ook dat is in het Klimaatakkoord benoemd. Daarom heeft DGBC uit laten rekenen hoeveel CO₂-budget wordt opgeslokt door het renoveren en verduurzamen van de gebouwen in Nederland welke mogelijkheden er zijn om deze grote en noodzakelijke opgave binnen het nog beschikbare budget te houden. Door nu minder in te zetten op isolatie, kiest de overheid bij de renovatie van het Binnenhof juist voor extra CO2-uitstoot. Installaties worden groter en moeten iedere tien á vijftien jaar vervangen worden. Dat zorgt voor CO2-uitstoot. Isolatie goed toepassen zorgt ervoor dat er minder installaties nodig zijn en dus minder onderhoud. Installaties zijn nodig, ook voor een gezond binnenklimaat, maar combineer het met andere maatregelen zoals isolatie.
Doel raakt uit beeld
En daarmee krijgt de verbouwing van het Binnenhof een nieuw hoofdstuk in de soap die het inmiddels is. Architecten en adviseurs breken er hun hoofd over. Het is inmiddels ook een politieke discussie geworden. Daardoor worden er nu beslissingen genomen, die het resultaat van het doel verwijderen. Het Binnenhof heeft geen onderhoudscyclus en huurderswisselingen zoals een gangbaar kantoor. Zo’n grote renovatie, zoals nu is beoogd, is gestart om ervoor te zorgen dat er de komende dertig jaar geen ingrepen meer nodig zijn. Net zoals de markt al doet, zo hebben tientallen partijen zich aangesloten bij het Paris Proof Commitment. Daarin beloven zij het energiegebruik twee derde terug te brengen en minder CO2 uit te stoten. Zij laten zien dat het wel kan. De renovatie van het Binnenhof moet ook twee derde energiebesparing als doel hebben. Hiermee neemt het geen onevenredig aandeel van de beschikbare duurzame energie en er moet oog zijn voor het beperken van de CO2-uitstoot. Dit zou betekenen dat er waarschijnlijk veel meer ingezet moet worden op isolerende en energiebesparende maatregelen. Dan zal deze renovatie leiden tot een toekomstbestendig politiek centrum. Want dat moet het Binnenhof zijn: het toonbeeld van een toekomstbestendig gebouw.
Annemarie van Doorn
Directeur Dutch Green Building Council
