Water als blauw en ecologie als groen element; twee thema’s binnen de richtlijn voor BREEAM die elkaar kunnen versterken op gebied van duurzaamheid. Het is ook bij uitstek een mooie gelegenheid voor innovatief denken. In Nederland bevinden we ons in een veranderende leefomgeving. Ons klimaat verandert, met alle gevolgen van dien.
Hevige buien
Wij merken het bijvoorbeeld door langere periodes van droogte gevolgd door hevige neerslag in een zeer korte tijd. Door droogte kan in stedelijk gebied de hittestress toenemen en bodem verzilten. Op de momenten dat het regent, vaak in hevige buien, kan de bodem dit niet aan en stroomt het kostbare water over land en via het riool weg. Het veelal gemengde rioolstelsel loost dit water via riool overstorten op het watersysteem met (tijdelijke) zuurstofloosheid als gevolg. We merken het voor ecologie doordat flora en fauna zich aan moeten passen om te overleven. Hierbij is kans dat inheemse soorten in Nederland uitsterven, maar ook dat nieuwe soorten zich vestigen. De flora en fauna in de stad dienen goed aangepast te zijn aan extreem weer in de stad, zowel op land als in het water. Dit is niet altijd zo, na een fikse hoosbui kan bijvoorbeeld massaal vissterfte optreden als gevolg van zuurstoftekort.
BREEAM
BREEAM biedt de mogelijkheid om voor water en ecologie gunstige maatregelen te treffen, waarmee wordt ingespeeld op duurzaamheid. Onze visie is echter dat nog veel meer kansen aanwezig zijn om bij te dragen aan een meer duurzame leefomgeving, waarbij rekening is gehouden met een veranderend klimaat. Op dit moment voorziet BREEAM hier nog niet geheel in. In de BREEAM richtlijnen wordt het tegengaan van verdroging niet als apart duurzaamheidskenmerk genoemd. Echter, met het tegengaan van de piekafstroom van een locatie en het bevorderen van ecologie wordt dit indirect en deels wel gestimuleerd.
Oplossingen
De mogelijkheden voor realisatie van een duurzaam geheel waarbij water en ecologie zijn geïntegreerd zijn legio. Een oplossingsrichting is het vasthouden van het water terwijl er wel ruimte moet zijn voor eventuele (onvoorziene) piekbuien. Dit sluit ook aan bij de initiatieven vanuit de overheid waarbij voor water de trits vasthouden: bergen en dan pas afvoeren centraal staat. Opvangen en vasthouden van het water kan op verschillende manieren: op daken, in open water, onder het gebouw of in de bodem. Voor ecologie ontstaan dan mogelijkheden voor vorming van gunstige omstandigheden, vooral op de overgang van nat naar droog.
Andere factoren
Maatregelen zijn heel locatie specifiek en afhankelijk van omgevingsfactoren zoals bodemsoort, heersende grondwaterstanden en de nabijheid van oppervlaktewater. Daarnaast spelen de randvoorwaarden voor ecologie mee voor de ontwikkeling van een gunstig habitat. Andere, niet onbelangrijke factoren, zijn het beschikbare oppervlakte, het budget voor aanleg en onderhoud en het imago van de ontwikkeling. Voor een passende en effectieve blauwgroene inrichting van het perceel is het van belang zo vroeg mogelijk duidelijkheid te krijgen in deze factoren.
Blauwgroene daken
Er zijn vele voorbeelden van maatregelen te noemen, een voorbeeld van een maatregel als je weinig ruimte hebt is een blauwgroen dak. Hierbij wordt de dak van een gebouw zo vormgegeven dat water op de daken kan worden opgevangen en gebufferd. Het opgevangen water kan gebruikt worden als irrigatiewater of als bijvoorbeeld koelwater. Door een verstelbare afvoer te gebruiken kan het water voor voorspelde regen worden afgevoerd om maximale bergingscapaciteit te bieden. Door een blauw dak te combineren met een groen dak kan de ecologische waarde van een ontwikkeling worden versterkt. Bijkomend voordeel van dergelijke daken is dat ze in de zomer verkoelend werken en in de winter juist warmte vasthouden.
Dit artikel is geschreven door Sita Vulto en Dirk van der Est van ATKB. Zij verzorgen een workshop over dit thema tijdens de DGBC-Studiedag op 12 maart.
