Er is al langere tijd veel aandacht voor circulair bouwen en aanbesteden.
In het kabinetsprogramma 'Nederland Circulair in 2050' is in de Transitieagenda Circulaire Bouweconomie* de volgende visie geformuleerd:

In 2050 is de bouw bij ontwerp, ontwikkeling, gebruik, beheer en demontage van bouwwerken zo georganiseerd dat deze objecten duurzaam worden gebouwd, (her)gebruikt, onderhouden en ontmanteld. Bij bouwen wordt gebruik gemaakt van duurzame materialen en wordt aangesloten bij de dynamische wensen van de gebruikers. Het streven is naar een energieneutrale gebouwde omgeving in 2050 conform de Europese afspraken. Bouwwerken maken zoveel mogelijk gebruik van ecosysteemdiensten (natuurlijk kapitaal zoals het waterbergend vermogen van de ondergrond).

In deze - en nog een aantal blogs hierna - wil ik een aanzet geven om met elkaar na te gaan denken over de vraag op welke wijze invulling kan worden gegeven aan het integreren van circulariteit in het aanbestedingsproces.

TRANSITIEAGENDA

In de transitieagenda zijn voor 2018-2021 vier speerpunten geformuleerd:

• Marktontwikkeling.
• Meten.
• Beleid, wet- en regelgeving.
• Kennis en bewustwording.

Daaraan zijn vervolgens een aantal concrete acties gekoppeld, bijvoorbeeld:

• Alle overheidsaanbestedingen circulair in 2030.
• Uiterlijk in 2020 besluit over verplicht materialenpaspoort.
• Circulair bouwen integraal onderdeel van onderwijs in 2021 (kennisontwikkeling).
• Doorontwikkelen van een uniforme meetmethode voor circulariteit.

Circulair bouwen is geen wettelijk begrip en wordt ook niet gedefinieerd in het Bouwbesluit 2012, een NEN-norm of op een andere plek. Wel zal de circulaire economie de komende jaren stap voor stap worden vertaald in overheidsregels, normen en instrumenten.

WAT KUNNEN WE NU AL DOEN?

Ondanks het feit dat er nog een lange weg te gaan is naar 'Nederland Circulair in 2050' is het van belang nu al een bewustwordingsproces op gang te brengen en stil te staan bij de (on)mogelijkheden van het integreren van circulariteit in de bouwprojecten. Bij opdrachtgevers, ontwikkelaars en aannemers is steeds meer aandacht voor circulair bouwen.
 
Nu circulair bouwen (nog) niet in de wet verankerd is, is het dus een keuze van de opdrachtgever om zijn idealen qua circulariteit en duurzaamheid werkelijkheid te laten worden. Om die wens te realiseren is het van belang met elkaar te definiëren wat we verstaan onder circulariteit.

Een goed uitgangspunt daarvoor kan zijn: het hoogwaardig hergebruik van grondstoffen, materialen en componenten.

Het is belangrijk zo vroeg mogelijk na te denken over de vertaling van de wensen van de opdrachtgever met betrekking tot duurzaamheid en circulariteit binnen die definitie en wat de (prijs)consequenties daarvan zijn, zodat circulariteit kan worden geïntegreerd in het aanbestedingsproces en daarmee daadwerkelijk gerealiseerd kan worden.

CIRCULAIR AANBESTEDEN

Uitgaande van de hierboven geformuleerde definitie van circulariteit kan circulair aanbesteden omschreven worden als het proces waarbij binnen een aanbesteding rekening wordt gehouden met de principes van de circulaire economie (in alle fasen van de totstandkoming van een bouwproject: ontwerpen, bouwen, gebruiken en demonteren, of herbestemmen).

Circulair inkopen begint bij het stellen van een andere vraag. Traditioneel wordt er in een inkoop- of aanbestedingsproces primair uitgevraagd op prijs, waarbij een opdrachtgever een uitgebreid Programma van Eisen opstelt.
Bij circulair inkopen draait het echter niet alleen om financiële waarde voor een organisatie (inkoopkosten), maar ook om waardebehoud en hoogwaardig hergebruik van producten, componenten en materialen, en om het samen ontwerpen van een optimale product/dienst-combinatie voor de opdrachtgever.

In de volgende blogs zal ik nader ingaan op de ‘hoe-vraag' van circulair inkopen: circulair inkopen in de verschillende inkoopfasen, mogelijke contractvormen en criteria en de kansen en uitdagingen.

*De Transitieagenda Circulaire Bouweconomie beschrijft de strategie om tot een circulaire bouweconomie te komen in 2050 en bevat de agenda voor de periode 2018-2021.

Deze blog is geschreven door: Annelies Overmars (jurist)
Annelies legt het accent op een nauwkeurige analyse van feiten, omstandigheden en regelgeving om te komen tot een praktisch advies. Haar kennis van algemeen contractenrecht, bouwrecht en aanbestedingsrecht in combinatie met jarenlange ervaring in de vastgoedpraktijk zorgen ervoor dat zij bruikbare antwoorden geeft op huisvestingsvragen met een juridische achtergrond.