Een van de meest circulaire gebouwen van Nederland staat in Duiven. Het is het nieuwe kantoor van Alliander. Het gebouw heeft een BREEAM-NL score van vijf sterren en is opgetrokken uit de materialen van vijf oude kantoren van de netbeheerder. Voor kunstenaar Bert Schoeren was het duurzame karakter van het gebouw dé inspiratiebron voor het kunstwerk dat sinds de oplevering het atrium siert: ‘de Solar Mobile’. Een interview met de maker.
De Solar Mobile, wat is het precies?
“De Solar Mobile is een mobiel die beweegt op zonne-energie. De mobiel bestaat uit 135 units van gekleurde plaatjes met zonnepanelen en motortjes. Het zijn de ‘producenten’ en de ‘gebruikers’ van energie die met elkaar verbonden zijn en elkaar beïnvloeden via het frame, ‘het netwerk’. Als er geen licht is staat de mobiel stil en ‘s ochtends komt hij langzaam tot leven. Hij wordt langzaam wakker. Naarmate de zon hoger komt wordt hij levendiger en neemt constant verschillende vormen aan, waardoor een prettige actieve sfeer ontstaat. Ook zorgt hij voor veranderende schaduw en lichtspots op de grond als op een zomerdag onder een boom. De patronen veranderen steeds als bij een schaapjeswolkenlucht waar je even bij kunt wegdromen. Tegen het einde van de dag wordt hij rustiger en ‘s avonds als de zon onder gaat of de verlichting uit, gaat hij weer slapen.”
Is het moeilijk geweest om het te ontwikkelen?
“Het principe is heel eenvoudig en vanzelfsprekend, maar het is nog best ingewikkeld. Ik ben ruim drie jaar bezig om deze technologie te ontwikkelen. Buiten heb je een lichtintensiteit van 100.000 lux. Binnen hooguit 2.000 lux. Je zou kunnen zeggen dat de hoeveelheid licht een maatstaf is voor de hoeveelheid beschikbare energie. De kunst is om met die zeer geringe hoeveelheid energie toch een beweging te krijgen.”
Hoe bent u met dit idee in contact gekomen met Alliander?
“Ik had een kinetische mini-sculptuur ontwikkeld, een stokje dat danst op zonne-energie. Zodra er voldoende licht op komt danst dit stokje vrolijk in de rondte. Dit heb ik onder de aandacht gebracht bij Alliander. Dat werkte inspirerend. En mocht ik het verder uitwerken.”
Wat zijn uw grootste inspiratiebronnen?
“De natuur zelf is de grootste inspiratiebron. En met name daar waar iets verandert. Wuivende grassprieten, ritselende bladeren in een boom, deinende golven…Verder vraagt het gebouw om bepaalde dingen en het bedrijf heeft een bepaalde identiteit die je terug wilt zien. Ik hield me al bezig met sculpturen voor de binnenruimte die bewegen op zonne-energie. Dit paste natuurlijk perfect bij het duurzame karakter van Alliander. De energiewereld is volop in beweging en dat komt hier tot uiting met de Solar mobile – een mobiel die beweegt op zonne-energie en dus zelfvoorzienend.”
Op welke manier versterken het gebouw en het kunstwerk elkaar?
“Als ik architecten spreek, gebruiken ze termen als ‘healing office’, of ‘healthy office’, en ‘zichtbare duurzaamheid’ om aan te geven wat er zo al actueel is in hun wereld. Uit studies blijkt dat het goed is om vanaf je werkplek liefst zoveel mogelijk natuur te zien. Het uitzicht op een veranderend landschap doet de mens goed. Dit is natuurlijk niet altijd mogelijk in grote kantoren. Een oplossing zou dan kunnen zijn om een uitzicht te hebben op een Solar Mobile. Ook dit is een ‘veranderend landschap’ waarmee je met de dynamiek van de beweging een bepaalde sfeer kunt neerzettenen. De dynamiek van de mobile kun je vergelijken met muziek in een wachtkamer. Kinetische sculpturen ‘verlevendigen’. Een kinetische sculptuur kan verlevendigen en een opgewekte, vrolijke en vitale sfeer kunnen neerzetten waar iedereen zich in kan vinden.”
U bent vast zelf weer wat wijzer geworden over de circulaire economie…
“Zeker, door de gesprekken met architect Thomas Rau en Bart Blokland van Alliander werd het onderwerp de circulaire economie weer eens extra op de agenda gezet. Ik ben erover gaan lezen en heb ook lezingen bijgewoond zoals bij Pakhuis de Zwijger. Mensen moeten begrijpen dat wie zelf niet wil veranderen straks, onvrijwillig een grote verandering mee moet maken. We kunnen de grondstoffen op onze aarde niet meer verbruiken. We mogen ze gebruiken en doorgeven.”
Past het werk in uw oeuvre?
“Ik houd me bezig met veranderen. Kinetische sculpturen veranderen. Of het nu het nieuws is, de zonsopgang, eb en vloed; daar waar iets verandert, wordt het interessant voor mij. Ik probeer met kinetische sculpturen een onvoorspelbare beweging te componeren, nooit hetzelfde, altijd verrassend. Je kunt opgaan in de dynamiek en je kunt er even bij wegdromen als je er rustig voor gaat zitten. Denk bijvoorbeeld aan een schaapjeswolken lucht of een aquarium. Ik zie het als een uitdaging om een compositie neer te zetten die alles in zich heeft. De rust zoals die ook uitgaat van de beweging van een kabbelend haardvuur tot de dynamiek van een storm.”
Heeft u positieve reacties gekregen op uw duurzame kunstwerk?
“Thomas Rau was erg enthousiast, dat vond ik mooi. Ook de vele gesprekken met de mensen op de werkvloer zijn erg leuk. Het is een technisch werk en mensen hebben van allerlei vragen over de constructie en de werking. Ik merk dat met name technische mensen enthousiast zijn. Velen vinden het mooi om er elke dag even naar te gaan kijken: hoe zou hij het vandaag doen?”
Meer informatie
https://vimeo.com/213628826
