‘Het is wel belangrijk om het verschil te noemen tussen mitigatie en adaptatie’, stelde Jan Kadijk aan het begin van het gesprek. Jan is Manager Kennis en Innovatie bij DGBC. ‘Mitigatie richt zich op het voorkomen van klimaatverandering. Wij voeren programma's als Paris Proof en Circulariteit die zich richten op dat doel. Met het programma Klimaatadaptatie richten we ons op het aanpassen van de bebouwde omgeving aan het reeds veranderende klimaat. Want die verandering valt natuurlijk niet te ontkennen.’
Samenwerking op daken
Eveline Bronsdijk, Adviseur Duurzaamheid bij de gemeente Rotterdam en adviseur van het programma groene daken in die gemeente, gaat daar direct op in: ‘Ons primaire uitgangspunt voor het dakenprogramma was in 2008 inderdaad het vergroten van de veerkracht van de stad. Met ruim achttien vierkante kilometer aan platte daken heb je veel ruimte om maatregelen te treffen. Maar dan moet je wel iedereen meekrijgen: de publieke én private eigenaren. Onze focus tijdens het traject is daarom ook zeer gericht op samenwerking.’ De daken in Rotterdam krijgen steeds vaker een groene invulling, al dan niet publiek toegankelijk. ‘Het begon met de DakAkker op het Schieblock, vlakbij Centraal Station. Dat project heeft internationaal veel aandacht gekregen. De positieve uitstraling op de verhuurbaarheid van de omliggende kantoorruimten is ook duidelijk merkbaar. Mensen willen graag in de buurt zijn van groen.’
Potentie dakoppervlak berekenen
Jeroen van Zwieten van Sobolt noemt zichzelf “de man van de getallen”. Sobolt heeft een programma ontwikkeld dat op basis van algoritmes vanaf luchtfoto's kan berekenen wat de potentie is voor het vergroenen van de stad: ‘We kunnen laten zien wat de mogelijkheden zijn voor adaptatie en transformatie’, legt Jeroen uit. Veel van de opdrachtgevers van Sobolt zijn gemeenten die graag meer data willen hebben om beslissingen te kunnen nemen over stedenbouwkundige plannen waarin klimaatadaptatie een rol speelt. ‘Met onze algoritmes kunnen we heel efficiënt en vaak met hogere accuratesse de situaties in beeld brengen. Niet alleen wat de capaciteit is van daken, maar ook van gevels.’ Jeroen merkt een toename in de interesse voor deze data: ‘Woningcorporaties, maar ook architecten die zich voor een grote opdracht gesteld zien, willen graag weten wat de potentie is van hun project of bezit. Het wordt onderdeel van de business case voor gebouwen of zelfs gebouwportefeuilles.’ Een ander voorbeeld is een pilot die Sobolt samen doet met Wereldhave om het potentieel van (groene) daken in kaart te brengen voor de portefeuille van winkelcentra van Wereldhave. Deze pilot is onderdeel van een programma van Impact Nation, een initiatief van ABN AMRO. Maar Jeroen ziet ook andere, nieuwe ontwikkelingen waar zijn logaritmes een rol kunnen spelen: ‘Een groeiend aantal investeerders en financiële instellingen heeft “biodiversiteit” in het pakket van eisen staan: dat zijn ontwikkelingen en ambities die wij met data kunnen ondersteunen.’
Floating Office voor GCA
Nanne de Ru is de oprichter van architectenbureau Powerhouse Company en ontwikkelingsbedrijf RED Company, gevestigd in Rotterdam. Hij vertelt dat hij uit de eerste hand heeft ervaren dat de gemeente veel mogelijkheden en ondersteuning biedt als het gaat om het intensief gebruik van daken. ‘In Rotterdam is het een voorwaarde om iets met het dak te doen. Ik woon zelf op het dak van een kantoorgebouw en heb daar ook een groene tuin aangelegd. Dat geeft extra isolatie en heeft merkbaar effect op de temperatuur en luchtvochtigheid. Bovendien is het prachtig om te zien hoeveel insecten op ons dak zijn komen wonen’, vertelt hij.
Nanne is aangeschoven om te komen vertellen over het project Floating Office, dat in de komende maanden zal aanmeren (en worden gebouwd) in de Rijnhaven in Rotterdam. Het pand wordt ontwikkeld voor de GCA, het Global Center of Adaptation, dat is gelieerd aan de Verenigde Naties. ‘Heel belangrijk dat deze organisatie zich vestigt in Rotterdam’, zo beamen alle gasten. Het dak van het Floating Office is deels groen en deels voorzien van zonnepanelen. ‘Dat kan ook gecombineerd, natuurlijk’, voegt Eveline toe.
Watermanagement
De ontwikkeling van het Floating Office kan worden gezien als een statement dat er serieus moet worden omgegaan met klimaatadaptatie in steden. ABN AMRO is partner in het Floating Office, ook om te investeren in kennisontwikkeling over klimaatadaptatie. Het klimaat heeft nu al impact op waardeontwikkeling van bepaalde locaties en het vastgoed op die plaatsen. In Rotterdam heeft het bouwen van strategieën rond “water” altijd prioriteit gehad, vertelt Eveline. “Het dakenprogramma is ontstaan vanuit de wens om de waterberging bij piekbelasting te vergroten. Nu denken we ook na over het opvangen van water om droogten te compenseren.’ Nanne: ‘De stijgende zeespiegel is een serieus probleem. We hebben in Nederland gelukkig eeuwenlange ervaring in het gevecht met de zee, maar het is een serieus scenario waar we rekening mee moeten houden.’ Jan bevestigt dit, ‘We zien niet echt een toename in drijvend bouwen, dat gaat heel langzaam. De kans op dijkdoorbraken is in ons land laag. In Nederland is het nog relatief rustig. Maar denk aan de vuurstormen en tornado's in andere landen, daar zit een veel groter risico.’ Nederland heeft nog steeds een gunstig vestigingsklimaat, is de voorzichtige conclusie van Sjors. Naar de komst begin 2021 van het GCA naar Rotterdam - en alle onderzoeken en programma's die daar zullen worden ontwikkeld - kijken alle sprekers vol verwachting uit.
