“Die 10% milieu-impact door materialen wordt in de toekomst zeer belangrijk”

Hoe maak je circulariteit in de gebouwde omgeving objectief meetbaar? Dat is de vraag die met het project ‘Circular Buildings’ moet worden beantwoord. Een van de initiatiefnemers van het project is Metabolic, een circulair adviesbureau met een milieuwetenschappelijke achtergrond. Dat vertrekpunt is een voordeel, vindt Gerard Roemers, projectmanager namens Metabolic: “Wij kijken vanuit het circulaire gedachtegoed naar de bouw, en niet andersom.” 

“Dat maakt ons complementair aan de andere deelnemers in het project zoals SGS Search en de DGBC, die meer vanuit de bestaande bouwpraktijk het onderwerp circulariteit benaderen”, aldus de projectmanager. Met de visie van Metabolic op circulariteit ziet hij een aantal circulaire onderwerpen nog niet voldoende terugkomen in bestaande meetmethodes voor duurzaam bouwen. Neem bijvoorbeeld losmaakbaarheid van materialen en componenten in het gebouw, of de schaarste van materialen. Maar nog belangrijker: de relatie tussen gebouw en gebied. Wat gebeurt er in de wijk, in de stad waar een gebouw staat? En op welke manier beïnvloedt het ontwerp van individuele gebouwen die dynamiek?  Een meer integrale benadering van circulariteit dus.”

Circulariteit in gebouwen gaat ook over gebieden

“Door op gebiedsniveau naar circulair bouwen te kijken, let je veel meer op de stedebouwkundige kaders”, weet Roemers. “Bijvoorbeeld de keuze voor een bepaalde locatie in een gebied en wat dit voor consequenties heeft voor de structuur in de stad. Je kunt een heel duurzaam of circulair gebouw neerzetten, maar als je dat op een plek doet waar je alleen na lang reizen met de auto kunt komen, dan is dat niet een circulaire keuze.”

Urban mining

“Wanneer je een gebouw ontwerpt, moet je ook kijken naar de potentie om bij bestaande of toekomstige infrastructuur aan te sluiten. Dit geldt uiteindelijk zelfs voor het gebruik van de materialen in je gebouw: voor je nieuwe materialen gebruikt kan middels een inventarisatie van de ‘urban mine’ in een wijk of stad beter eerst worden gekeken welke secundaire bouwmaterialen er voorhanden zijn.” 

Een circulair gebouw is een middel naar een doel: duurzaamheid

Gerard Roemers kijkt naar circulariteit als een middel, niet een doel op zich. “Want je kunt wel enorm de nadruk leggen op circulaire ontwerpprincipes, maar als je in de gebruiksfase daarmee de uiteindelijke impact op het milieu vergeet, dan ben je niet goed bezig. Je moet jezelf de vraag stellen wanneer een circulair gebouwontwerp ook echt fundamenteel duurzamer is. De impact dus. In euro’s, in CO2, in toxiciteit, biodiversiteit,… En die impact moet je in het geval van een circulair gebouw uiteindelijk over meerdere levensfases doorrekenen. Dat is een complex vraagstuk, maar dat is wel waar we naartoe moeten.”

Vooruitlopen op Wiebes

Het project ‘Circular Buildings’ past daarmee volgens Roemers prima in de klimaatplannen van het kabinet, die gericht zijn op de reductie van CO2-uitstoot, op energie. “Ik denk dat we er momenteel misschien iets op vooruitlopen wat onze denkwijze betreft. De ontwikkeling naar een energieneutrale gebouwde omgeving is met de BENG-norm ingezet, en de regelgeving wordt de komende jaren voor nieuwbouw alleen maar verder aangescherpt. De focus ligt nu vooral belangrijk op energie in de gebruiksfase. Dat is ook logisch: momenteel zit daar het overgrote deel van de energievraag en gerelateerde CO2-uitstoot, zo’n 90%. Maar uiteindelijk zul je zien dat wanneer gebouwen (bijna) energieneutraal zijn, en die impact in de gebruiksfase dus nagenoeg wegvalt, de nadruk komt te liggen op de milieubelasting vanuit het winnen en produceren van bouwmaterialen en het bouwproces. Nu is dat nog zo’n 10% van de totale impact. Maar dit aandeel wordt dus steeds belangrijker.” 

De impact van Circular Buildings

Met het project ‘Circular Buildings’ willen de projectteamleaden meer eenheid brengen in het veld op het gebied van het meten en beoordelen van circulariteit in de bouw. “Dat is er nu niet, dat blijkt ook al uit onze eerste inventarisatie. Dat maakt het lastig voor ontwikkelaars en producenten om goed te kunnen vergelijken en concurreren. Door één standaard te ontwikkelend help de je markt voor circulaire bouw verder volwassen te worden. Bovendien zorg je dat marktpartijen die echt innoveren op circulariteit daar ook daadwerkelijk voor worden beloond, terwijl achterblijvers worden geprikkeld mee te gaan in de transitie.” 

BREEAM Congres

Tijdens het Nationaal BREEAM Congres op 20 maart in de Rotterdamse Schouwburg deelt het projectteam de eerste bevindingen. In een workshop kunnen geïnteresseerden een bijdrage leveren aan het project. Meer informatie: https://www.dgbc.nl/agenda/nationaal-breeam-congres

Over Gerard Roemers

Gerard Roemers is vanuit Metabolic projectmanager voor het project ‘Circular Builings’. Samen met SGS Search, Circle Economy en Dutch Green Building Council heeft aan de basis gestaan van waar het project voor staat, namelijk het formuleren van indicatoren voor een circulair gebouw. Dat heeft hij eerder gedaan voor de gemeente Amsterdam in de Roadmap Circulaire Gronduitgifte